Birleşmiş Milletler (BM) Nedir? Türkiye'nin BM’deki Rolü ve BM'nin Türkiye'ye Katkıları

Birleşmiş Milletler Nedir?

Birleşmiş Milletler, 24 Ekim 1945 tarihinde II. Dünya Savaşı'nın yıkıcı sonuçlarının ardından, dünya barışını ve güvenliğini korumak, uluslararası ilişkilerde dostane bağlar kurmak ve insan haklarını teşvik etmek amacıyla kurulmuştur. Merkezi New York’ta bulunan BM, bugün itibarıyla 193 üye devletten oluşmaktadır.

BM’nin temel amaçları şunlardır:

Uluslararası barış ve güvenliği sağlamak,

Devletler arasında dostane ilişkileri geliştirmek,

İnsan haklarına saygıyı teşvik etmek,

Ekonomik, sosyal, kültürel ve insani alanlarda iş birliği yürütmek.

Güvenlik Konseyi, Genel Kurul, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Uluslararası Adalet Divanı gibi temel organlarıyla BM, dünya genelinde karar alıcı ve düzenleyici bir rol üstlenmektedir.

Türkiye BM’ye Ne Zaman Katıldı?

Türkiye, Birleşmiş Milletler’in kurucu üyeleri arasında yer alır. 1945 yılında San Francisco Konferansı'na katılarak BM Antlaşması’nı imzalayan Türkiye, örgütün en başından beri etkin bir üyesi olmuştur. Türkiye'nin BM ile ilişkileri hem diplomatik hem de sahada uygulamaya yönelik iş birlikleri ile şekillenmektedir.

Türkiye'nin BM’deki Rolü

Türkiye, BM çatısı altında farklı alanlarda aktif görev üstlenmiş, birçok girişimin destekleyicisi ve uygulayıcısı olmuştur. Türkiye’nin BM’deki rollerinden bazıları şunlardır:

1. Barış Gücü Katkısı

Türkiye, BM Barış Gücü operasyonlarına asker ve polis katkısı sağlayan ülkelerden biridir. Lübnan’daki UNIFIL gibi görevlerde Türk Silahlı Kuvvetleri aktif rol oynamıştır.

2. Diplomatik Misyonlar

Türkiye, BM Genel Kurulu ve Güvenlik Konseyi’nde dönemsel üyelikler üstlenmiştir. 2009-2010 yılları arasında Güvenlik Konseyi geçici üyeliği yapmıştır. Türkiye, Güvenlik Konseyi reformu çağrısı yapan ülkelerin başında gelir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sıkça vurguladığı “Dünya beşten büyüktür” söylemi, BM’nin daha adil ve kapsayıcı hale gelmesi gerektiği görüşünü yansıtmaktadır.

3. İnsani Yardım ve Mülteci Politikaları

Türkiye, özellikle Suriye iç savaşından sonra en fazla mülteciyi barındıran ülke olarak BM'nin mülteci ajansı UNHCR ile yakın iş birliği içindedir. Türkiye, sadece kendi topraklarında değil, ihtiyaç duyan ülkelere yönelik insani yardımlar konusunda da BM ile koordinasyon içinde çalışır.

4. BM Ajanslarıyla İş Birlikleri

Türkiye’de faaliyet gösteren UNDP (Kalkınma Programı), UNICEF (Çocuklara Yardım Fonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü) gibi BM kuruluşları ile ortak projeler yürütülmektedir. Kadın hakları, gençlik, eğitim ve sağlık gibi birçok alanda BM destekli programlar yürütülür.

BM'nin Türkiye’ye Katkıları Nelerdir?

Birleşmiş Milletler, Türkiye’ye farklı alanlarda doğrudan ve dolaylı katkılar sağlamaktadır. Bu katkıları şu şekilde özetleyebiliriz:

1. İnsani Yardımlar ve Projeler

BM’nin çeşitli kuruluşları aracılığıyla Türkiye’de yürütülen projeler, özellikle mültecilerin yaşam koşullarının iyileştirilmesine yönelik destek sağlar. Eğitim, sağlık, istihdam ve sosyal uyum alanlarında projeler yürütülmektedir.

2. Kalkınma ve Eğitim Projeleri

UNDP başta olmak üzere birçok BM ajansı, Türkiye'nin kalkınma hedeflerine ulaşmasına katkı sunan projeler gerçekleştirmektedir. Bu projeler arasında kadın girişimciliği destekleme, kırsal kalkınma, çevre koruma gibi alanlar öne çıkar.

3. Krize Müdahale ve Destek Mekanizmaları

Depremler, yangınlar ve sel gibi doğal afetler sonrası BM ekipleri Türkiye’ye teknik destek sağlamış, acil yardım fonları devreye sokulmuştur. 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrası BM hızlı bir şekilde harekete geçerek Türkiye'ye insani yardım ulaştırmıştır.

4. Eğitim ve Kapasite Geliştirme

Türkiye’deki kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları, BM iş birlikleri sayesinde eğitim ve kapasite geliştirme desteklerinden faydalanmaktadır. Bu çalışmalar, toplumsal cinsiyet eşitliği, çocuk hakları, sürdürülebilir kalkınma gibi konularda farkındalığın artmasına katkı sağlar.

Sonuç: Türkiye-BM İş Birliği Neden Önemlidir?

Birleşmiş Milletler ve Türkiye arasındaki ilişki karşılıklı fayda esasına dayanır. Türkiye, hem bölgesel hem küresel ölçekte barış, güvenlik ve kalkınma hedeflerine katkı sunarken; BM de Türkiye’nin insani krizler ve gelişim hedeflerine ulaşmasına destek olur. Küresel sorunların giderek daha karmaşık hale geldiği günümüzde, çok taraflı diplomasi ve uluslararası iş birliği her zamankinden daha fazla önem taşımaktadır. Bu çerçevede, Türkiye-BM iş birliği, sadece iki taraf için değil, aynı zamanda küresel istikrar ve barış için de kritik bir öneme sahiptir.